Archive for urtarrila 2009
karan
Posted on: urtarrila 31, 2009
- In: K
- Utzi erantzun bat
izond. (BN) Ederra; itxura onekoa. Pilota-partidu karana.
Sinonimoak: (1) atsegin, eder, ikusgarri, itxuroso (2) eder, polit, galant, zirats, panpox, xarmant, sotil, bitxi.
Gizon karan hark ez zuen zertan beste xederik izan. [Mirarien kalezuloa, Nagib Mahfuz / Patxi Zubizarreta]
asago
Posted on: urtarrila 30, 2009
- In: A
- Utzi erantzun bat
(B) 1. adb. Urruti. Edateko uraren bila etxetik asago irten behar izaten zuen. 2. izond. Urrutikoa, urruti dagoena. Herri asagoetan zer aurkitu duzu?
Sinonimoak: urrun, urruti, urrin, aparte.
Hala eta guztiz, poztu zuen etxetik irteteak, Ciudal Real asago eta ezezagunera izan arren. [Auzoak, Urtzi Urrutikoeetxea]
burtzoro
Posted on: urtarrila 29, 2009
- In: B
- Utzi erantzun bat
1. izond. Zentzurik gabe jokatzen duena. 2. iz. Zorabioa. Berehala burtzoro batek hartzen nau, liluraturik. 3. iz. ALBAIT. Abeltxeen garunean kokatzen den har baten arrautzek eragiten duten gaixotasuna.
Sinonimoak: zentzugabe, burugabe, inozo, tentel, txoriburu, astakirten, alu, astakilo, burugabeko, astako, lantzoi, itxuragabe, kaiku, kirten, kokorro, lelo, lerdo, modorro, pello, tetele, ttunttun.
Ez, ordea, aita bezain burtzoro eta ameslari: etorkizun arrakastatsu baten ametsez bizi zirelako onartzen zituen aitak ostatu-emaile haien gonbiteak, baina aitaren diruarekin beren etorkizuna ordainduko zutelakoan gonbidatzen zuten, hain justu, ostatu-emaile haiek aita. [Azkenaz beste, Anjel Lertxundi]
lera
Posted on: urtarrila 28, 2009
- In: L
- Utzi erantzun bat
iz. (batez ere B) Joera bizia, grina. Haren alabaganako gogo bizia, lera zintzoa, grina sutsua.
Sinonimoak: grina, aiherkunde, gogobizi, jaidura, joera.
Ala gizonezko guztiak dira beti eta etengabe emakume baten lera daukatenak euren zurezko bihotzean, euren betiereko minean? [Gauza txikien liburua, Pako Aristi]
inetasi
Posted on: urtarrila 27, 2009
- In: I
- Utzi erantzun bat
iz. 1. Izotz–ale edo -kozkorren prezipitazioa; kazkabarra.
Sinonimoak: txingor, harri, harriabar, kazkabar, babazuza.
Txingorra (baita kazkabarra, harria, harriabarra, babazuza eta inetasia) izotz prezipitazioan datzan fenomeno atmosferikoa da. [Wikipedia]
haxe
Posted on: urtarrila 26, 2009
- In: H
- Utzi erantzun bat
Sinonimoak: (1) zama, fardel, fardo, karga (2) pisu, sorta, azao, espal, bala, aspel (3) pilo, meta, pila, txondor, azauto.
funtsatu
Posted on: urtarrila 25, 2009
- In: F
- Utzi erantzun bat
du ad. Oinarritu.
Sinonimoak: (1) funtsa izan, oinarritu, errotu, bermatu, tinkotu, gotortu (2) ezarri, jarri, ipini.
Lege hau, beraz, oinarri transzendental hutsetan funtsatu behar da, eta ez enpirikoetan. [Arrazoimen hutsaren kritika, Immanuel Kant / Ibon Uribarri]
gogaitu
Posted on: urtarrila 24, 2009
- In: G
- Utzi erantzun bat
da/du ad. Aspertu, gogoa galdu edo galarazi.
Sinonimoak: (1) gogait egin, aspertu, gogoa galdu, gogoetsi, nazkatu, nardatu, eneatu,, higuindu, tripak jan (2) unatu, nekatu, akitu, nekarazi, gahindu, izorratu.
Luze gabe etxezuloan egoteaz gogaitu eta, beloan bildurik, bezperan ez bezala, bere itxurari erreparatu gabe irten zen. [Mirarien kalezuloa, Nagib Mahfuz / Patxi Zubizarreta]
gutizia
Posted on: urtarrila 23, 2009
- In: G
- Utzi erantzun bat
iz. Nahi bizia, guraria; zerbait izateko edo zerbaitez jabetzeko desira gehiegizkoa. Haragia jateko gutizia etorri zitzaien.
Sinonimoak: (1) gurari, nahiera, nahikari, irrika, desira, grina, tirri, nahikeria, zalekeria, apetitu, irrits, su.
Ez zen maiz emazte batez agradatu; behar orduan, bere gutizia asetzen zituen eta, ondotik, ahanzten zituen. [Hautsi da katea, Toti Mtz. de Lecea / Elena Touyarou]
kitzikatu
Posted on: urtarrila 22, 2009
- In: K
- Utzi erantzun bat
du ad. 1. Suari makila batez eragin, indarra har dezan. 2. Zirikatu; kilika egin. Elkar kitzikatzen ari ziren, irri egiteko. 3. Estimuluren baten bidez tentsio-egoeran jarri, bizitasuna eman. 4. FIS. Kitzikapena eragin.
Sinonimoak: (1) suari eragin, sua bizkortu, sua zirikatu, zirkin egin (2) zirikatu, aztoratu, kinatu, asaldatu, berotu, artegarazi, probokatu, sutu, tarritatu, narritatu, zipo egin (3) kilikatu, kilimatu, kili-kili egin.
Basora eramango nuen, errekondoan etzango ginen inork ikusiko ez gintuen bazterren batean, berokia askatu eta bularrak musukatuko nizkion, eta Elsbethek kitzikatu egingo ninduen irri gozoak eginez: Zinean baino askoz hobeto gaude hemen. [Ihes betea, Anjel Lertxundi]
Gaurko hitza 
Azken iruzkinak