Gaurko hitza

iz. (Ipar.) Haserrea; aiherkundea. Samurgoan izatea elkarrekin. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: haserre, haserredura, amorrazio, erresumin, sumindura, kolera, gorroto. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Horrek ez luke sortu behar tokiko tentsio maltzur bat: samurgo txarra ttipitzen ari den sistema elebakar eta pixka bat handitzen ari den sistema elebidunaren artean. [HEZKUNDE NAZIONALA, Ramuntxo CAMBLONG, (2005-02-24, 3. orr.)] (Ereduzko Prosa Gaur)

iz. 1. Erlijioso–boto arrunteko institutuko emakumea. Fraideak eta serorak. 2. Hedaduraz, emakumeen edozein erlijioso-institututako kidea. 3. Elizaren edo ermitaren eguneroko ardura duen eta zenbaitetan apaizari laguntzen dion emakumea. 4. (B) Sakristauaren emaztea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: (1) moja, lekaime, erlijiosa, ahizpa (2) andre-serora, sakristau, elizain, giltzazain.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

San Bartolome berri bat antolatu gogo zuten noski, katolikoen lepotik oraingoan, eta hiriko apez, monje eta serora guztiak espataz pasatu. [Mailuaren odola, Aingeru Epaltza (Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

dio ad. Bultza egin; sakatu. Albotik pasatzean saka egin zidan. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: sakatu, bultzatu, bultza egin. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Eta ama zela erabaki nuenak suzko azkon ikusezina jaurti zidan, itsutzerainokoa, eta gero neskari eskuak lepoan ipini zizkion, eta saka egin zion, emeki, alborantz. [Sukar ustelaren urtea, Edorta Jimenez (Txalaparta, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

iz. Delituaren egile izan gabe, aurretiazko edo une bereko ekintzen bidez delitugintzan parte hartzen duena, konplizea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: gaizkide, okerkide, konplize, lagunkide, lagun. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Beren ordezkatzaile-izaeraz abusatuko balute, kargua utziaraziko zaie atzera etxera bidaliz; haiek beren nagusiaren aurrean salatzea ere badago, eta hartara hau haien epaile edo sopikun bihurtuko litzateke.[Legeen espirituaz II, Montesquieu / Iñaki Iñurrieta] (Ereduzko Prosa Gaur)

iz. Ikara, izua. Sarrakioa sartu.

Sinonimoak: izu, izudura, beldur-ikara, izulaborri, laborri, zukurutz.

Ez nintzen neure buruaren jabe, sarrakio zorrotz batek urraturik neukan barrena, aztoratuta nengoen eta zainak airean nituela, gizon haren mende ikusten bainuen neure burua. [Argizariaren egunak, Anjel Lertxundi]

iz. Orratzez nahiz bestelako tresna sarkorrez egindako zauria.

Sinonimoak: zizta, ziztada, sastako, zimiko, zirikada, kroskada, sablada, zulakada, zulaketa, labainkada, labankada.

Haren hortzen sastada sentitu nahi zuen lepoan, hilezkortasuna eskuratu, eta jendearen odol gorriaz ezpainak margotu.[Korapiloak, Jasone Osoro]

adb. Bat-batean.

Sinonimoak: deblauki, bat-batean, ustekabean, zapla, behingoan, ezustean, ziplo, tupustean…

Eta, supituki eta deblauki, nigarrez hasi nintzen. [Lur bat haratago, Joan Mari Irigoien]

izond. Setatsua.

Sinonimoak: setatsu, tematsu, temati, temoso, kaskagogor, egoskor, burugogor,  hisikor…

Oraindik idazteko intentzio setati horretan jarraitzen duk? [Piano gainean gosaltzen, Harkaitz Cano]

izond. Gartsua, sutsua.

Sinonimoak: sutsu, bizi, bizkor, gartsu, zangar, adoretsu, ahalegintsu, ausart, bero, gogatsu, kementsu, odolbero, oldartsu, sendo, susper…

Behin atarian, agur musu suhar baten ostean, gizona taxi batean sartu, eta Junqueiron gora galdu zen. [Egurra Pinotxori, Aritz Gorrotxategi]