Gaurko hitza

izond. Sasoira heldua, sasoiak ondua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: (1) zori, zoritu, heldu, ondu, lirin (2) zogi, zuhur, gurbil, gainbegiratu, adrezatu. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Izanez ere, atseginez lehertutako piko umo berriaren irudia, azalez larrukara horista lehun guri eta barrenez dena odol gorri gozo eta hazi zuri heze nahaste, aproposa baita erotikaren errorik sakonenak adierazteko. [Trapuan pupua, Patziku Perurena (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

iz. Aurretiko seme-alabei buruz, haien aitarekin ezkontzen den emakumea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: (1) amaorde, amaizun (2) hazama, unide, inude.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Alfertasuna da ergelkerien ama, eta berthutèn ugazama. Eta halatan ergelkeriek, erhokeriek eta bizio suerte guztiek egiten dute laster alfertasunera, zeren ama baitute; baiña berthutèk eta obra onèk, ihes. Zeren nola baitute ugazama, baitakite, eztuketela harenganik, begitarterik eta ez ongi ethorririk. [Gero, Axular (2. kap)] (Wikisource)

iz. eta izond. Herrena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: iz./izond. Naf. [herrena] hanka-motz, herren, txanket, zango-motz Sort., maingu Sort., koxu Bizk., kojo Gip., txainku Zub. (Uzeiren Sinonimoen Hiztegia)

Zamaketari zebilela min hartuta maingu gelditu zelakotz eman omen zioten lan hura, ez dakit, hala erraten zuten, urgun eginagatik berdin heltzen ahal zion palari, nik uste. [Sua nahi, Mr. Churchil?, Koldo Izagirre] (Ereduzko Prosa Gaur)

iz. (Ipar.) Eskumuturra.

Sinonimoak: eskutur, eskumutur, ukabil.

Etziramon goxoa nun, ukaraiak igurtziz. [Orixe (Nikolas Ormaetxea): Olerkiak, Getsemani]

izond. 1. Bere barnean zatiki solidoak dituelako arre agertzen den likidoaz esaten da. Ur uherretan arrainak atzemateko. 2. (hed.) Garbia ez dena.

Sinonimoak: (1) zikin, lohi (2) arre, gris, uhersko (3) turbulentu, zurrunbilotsu.

Uher zihoazen urak azpitik. [Mentxakaren aitorpena, Jose Ramon Goikoetxea / Rafa Egiguren]

da/du ad. (Ipar.) Nekatu; gogaitu.

Sinonimoak: nekatu, akitu, ahitu, ahuldu, trenkatu, neka-neka egin, abaildu, leher egin, jota geratu…

Neska, hogeitalau-hogeitabost urtekoa agian, txikia zen, oso mehea hura ere, zurbila oso, halako aire nekatu, unatu, abaildu batekin. [Fantasiazko ipuinak, Guy de Maupassant / Josu Zabaleta]