Gaurko hitza

iz. (batez ere B) Gogo edo nahi bizia, egiteko bati ahalegin osoz lotzen zaionaren jokaera. Zu ikusteko joranez dago. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: (1) gogo bizi, irrika, grina, nahiera, apeta, desira, nahitasun, irrits (2) lehia, ahalegin, afan, gar, su (3) arreta, ardura, axola.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Aipuak behin eta berriz bilatzeko joran hori. [Kuskue tanden, Iñaki Iñurrieta (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

iz. (B) 1. Itxura, eta bereziki gorpuzkera. Ez zaitez irten kalera jas honetan. 2. Jaidura, joera. 3. Trebetasuna. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: (1) itxura, eite, gorpuzkera, jite, jarrera, tankera, taxu, antz, aire (2) antze, trebetasun, prestutasun, traza (3) joera, jaidura, jaiera, grina, aiher (4) kemen, bizitasun, grazia. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Etsenplu nabarmenik badut begi-bistan: horra armada hori, halako jas eta muntakoa, printze delikatu eta xamur bat duela buruzagi, zeinaren izpirituak, handinahi jainkozko batek haizatua, destaina-imintzioak baitegizkio gertakizun igarrezinari, gogotsu utzirik hilkor eta ziurgabe dena halabehar, heriotza eta arrisku ororen esku, arrautza-oskol batengatik. [Hamlet, William Shakesperare / Juan Garzia (Ibaizalbal, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

iz. (B) Gertaera. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: gertaera, gertakari, gertakizun, gertaldi, jazokun, pasadizo.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Eskutitza, hasteko eta behin, udaberriko eta udako jazoera haien kronika modukoa da. [Hemingway eta euskaldunak zerbitzu sekretuetan, Edorta Jimenez (Susa, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

izlag. Naturala, bere izate edo funtsari dagokiona, kanpoko eraginik gabekoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: berezko, jatorrizko, sortzezko, jaiotzazko, etorrizko, izatezko… (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

-Ez zenuen horren pentsatzeko eskubiderik – Mariri jitezko ausartzia doi bat berpiztu zitzaion – [Hautsi da katea, Toti Mtz. de Lecea / Elena Touyarou] (Ereduzko Prosa Gaur)

izond. Bikaina, miragarria.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: bikain, miresgarri, hobezin, sekulako, berealdiko, zoragarri, eder, harrigarri… (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Euskara, bitxi jaukal hori! (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

iz. Beherakada; zerbaitek beherantz egiten duen aldietako bakoitza.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: eroraldi, beherakada,  beheititze, gainbehera, gainbeheraldi. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Izugarrizko jaitsapena du erakunde horrek.

da ad. (B) 1. Buru egin, aurpegi eman (objektua -i kasu-atzizkiaz). Jarki haize gogorrari. Ezin jarki zitzaion urlasterrari. 2. Ekin (aditz osagarria -t(z)era eran). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Sinonimoak: (1) buru egin, aurpegi eman, aurre egin, jazarri, aurka egin, kontra egin (2) oldartu, eraso, jazarri,  jauki (3)  ekin, hasi (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

Horri guztiari jarki eta gogor eginez pentsamenduaren munduan garrantzia izan duen euskaldunik badela esan beharra dago ordea, eta bide beretik baita Euskal Herriaren iraupena bera kinka larrian egon denean euskal pentsalarien ekarria funtsezkoa izan dela ere. [Filosofiako gida, Askoren artean] (Ereduzko Prosa Gaur)

iz. (batez ere Ipar.) Joera, bereziki arimaren edo gogoarena; grina. Amodioak goiti du jaidura, eta ezin geldi daiteke gauza beheretan.

Sinonimoak: jaiera, jas, grina, gogobizi, joera, zaletasun, irrits, gar, su, lera.

Eta, bestalde, denon ezaguna da itsasoko jendearen mihi arina eta berriketa lotsagaberako joera, alberdanian aritzeko jaidura. [Euskal karma, Jon Alonso]

1. izond. Dagokionetik ugari duena edo ugari ematen duena, oparoa. Uzta joria. Iturri bat txit joria. Lur joria. 2. adb. Joritasunez, ugari. Ur garbia jori dariola. • GOLKO JORIKO EMAZTEKI. (Ipar.) Bular handiko emakumea.

Sinonimoak: (1) ugari, oparo, naro (2) joritasun, oparotasun, ugaritasun, narotasun

Haren gorputz argalaren hezurrak larritzen ziren bular jori haiek ukitzean. [Parisen sabela, Emile Zola / Karlos Zabala]